Iedereen kan gravelen | FuturumMag.22
Steeds meer wielrenners gaan van de gebaande paden af. Ze gaan gravelen. Dat kan ook op een racefiets. Laurens ten Dam vertelt hoe.
Tekst Edward Swier Fotografie Live Slow Ride Fast, Shimano
Bandenkeuze speelt een belangrijke rol in de sport. Natuurlijk weten we allemaal hoe de Formule 1 wordt beheerst door de juiste strategie met banden. Maar wie op pad gaat met een wielerprof weet dat het bij het fietsen eigenlijk niet anders is. Banden, Laurens ten Dam kan er uren over praten. De breedte ervan, het profiel, de bandendruk: het is voor een prettige graveldag essentieel om de juiste keuzes te maken. Laurens begint tijdens het gesprek over gravelen met een racefiets niet voor niets steeds over de banden. Hij wil beginnende gravelaars niet op kosten jagen. Zeker zij die kiezen voor de prachtige schelpen- en gravelpaden in bijvoorbeeld het Gooi, kunnen wat hem betreft gerust met een aangepaste racefiets op pad. “Natuurlijk, een gravelbike is optimaler. Maar in een flink aantal racefietsen kan je tegenwoordig ook bredere banden steken. Ik weet bijvoorbeeld van de Specialized Aethos en Specialized Tarmac dat daar 32mm banden inpassen. Dan ben je echt al een eind op de goede weg.
“In een flink aantal racefietsen kan je tegenwoordig ook bredere banden steken”
Kies de breedste banden die je kunt steken en je kunt prima kennis maken met het gravelen op je racefiets, daar hoef je niet direct een gravelbike voor aan te schaffen. Pak dan wel goede bandjes. Turbo’s zijn hartstikke mooi, maar kies als je gaat gravelen voor Roubaix-bandjes. Want zelfs in het Gooi rijd je anders maar zo lek.” De bandendruk is een kwestie van gevoel, maar het luistert wel nauw. Een zachtere band biedt vanzelfsprekend meer comfort. Je voelt de oneffenheden in het pad minder, zit prettiger in het zadel als je over een boomstronk of -wortel rijdt. Enig nadeel is dat je minder snelheid ontwikkelt. “Al is dat bij het gravelen veel minder een ding dan bij het fietsen op de weg. Het mag allemaal wat minder hard gaan. Het gaat om het plezier, om de natuur, niet om de snelheid. Pak ook geen hoge velgen, je kan beter voor wat meer comfort kiezen.” Laurens waarschuwt wel voor stootlek. “Als je de banden zachter oppompt heb je meer comfort. Maar zijn die bandjes niet breed genoeg, bijvoorbeeld 30mm in plaats van 40mm, dan is het risico dat je een keer op de velg zit en lek rijdt, wel groter. Neem als je gaat gravelen ook altijd een bandje extra mee.” Zelf rijdt hij graag tubeless. “Tenminste als ik op mijn gravelbike rijd. Op de weg doe ik dat nooit. Dat mag ik ook niet. Van Niki Terpstra. Ik fiets veel met Niki. En die verbiedt het me gewoon, hij is daar heel streng in,” lacht hij. “Met gravelen doe ik wel mijn eigen zin. Een tubeless band kan je lekker zacht rijden, zelfs al pomp je er maar 2,5 bar in hoef je toch niet bang te zijn voor stootlek. Zo’n band gaat niet lek als je de velg raakt. Pas alleen wel een beetje op, want het zou zonde zijn als je je velgen kapot rijdt.”
“Het gaat om het plezier, om de natuur, niet om de snelheid”
LSRF-Corner
Benieuwd naar alle favoriete producten van Laurens? Live Slow Ride Fast heeft een eigen, digitaal schap bij FuturumShop. Check de LSRF-corner hier!
Benieuwd naar alle favoriete producten van Laurens? Live Slow Ride Fast heeft een eigen, digitaal schap bij FuturumShop. Check de LSRF-corner hier!
Geometie
Laurens, die na zijn wegcarrière overstapte naar de gravelbike en sindsdien met de wereldtop meestrijdt, is vanzelfsprekend enthousiast over de gravelbike. “De geometrie van de meeste gravelbikes is iets ‘relaxter’. De wielbasis is doorgaans wat langer, waardoor de fiets stabieler op de weg ligt. Met een wat langere stuurbuis en een iets schuinere stuurhoek is het prettig sturen, het voelt allemaal wat minder ‘nerveus’ dan op een wegfiets. Je zit op een gravelbike doorgaans net wat rechterop. Als mensen die op het punt staan om te beginnen met gravelen mij vragen wat ze moeten doen, adviseer ik ze om een gravelbike te kopen, met een setje wegwielen erbij. Dan kan je echt alle kanten op. Een gravelbike is gewoon veelzijdiger. In een gravelfiets, in mijn geval de Specialized Diverge of de Crux, kunnen bijvoorbeeld smalle én hele brede banden. In mijn Crux kunnen zelfs 47mm’s. In het algemeen steek ik 42mm, dat is een wereld van verschil met 32mm’s. Met die laatste kan je mooi op de paden in het Gooi uit de voeten, maar met 42mm kan je zelfs iedere mountainbikeroute in Nederland doen. Dat is op een wegfiets met 32mm’s onverantwoord, maar zelfs de mountainbikesroutes in Limburg of op de Utrechtse Heuvelrug kan ik met mijn gravelbike pakken.”
“Begin je met gravelen, dan adviseer ik een gravelbike te kopen, met een setje wegwielen erbij”
Voor wie twijfelt omdat hij of zij vanaf huis altijd nog een kilometer of tien over de weg moet voor de gravelpaden zijn bereikt, heeft Laurens ook nog een tip. Wees niet bang voor de zuigende werking van je profielbanden, maar kies het beste van beide werelden: de Specialized Pathfinder. Een band met profiel aan de zijkanten, en dus veel grip, maar wel een lage rolweerstand. “Omdat er in het midden geen profiel zit. Ik rijd mijn gravelwedstrijden in Amerika meestal met deze band. Ik haal er, ook in lange races, gemiddeld nog wel 33-34 kilometer per uur mee, ook omdat je er gewoon de weg mee op kunt natuurlijk. Veel mensen kennen het gevoel van op hun mountainbike, dat ze ‘m echt de weg over moeten duwen, maar dat heb je op je gravelfiets met Pathfinders niet.”
Genoeg over de banden. Er zijn meer verschillen tussen de weg- en gravelfiets die voor een avonturier als Laurens de balans richting gravelbike laten doorslaan. Hij is met name te spreken over zijn PRO Discover stuur met ‘flare’, een fenomeen dat zeer specifiek voor het gravelen is uitgewerkt. De zijkanten van de racebochten zijn wat meer naar buiten gebogen en maken dat het stuur – als je onder in de beugels zit – meer breedte heeft. “Dat zorgt ervoor dat je meer controle hebt. Een mountainbike heeft natuurlijk niet voor niets een stuur van 80 centimeter. Hoe breder je een stuur vastpakt, hoe meer controle je over je voorwiel hebt. Als ik me met mijn gravelbike op het nieuwe parcours van Schoorl waag, is het wel fijn om een stuur te hebben waarmee je iets meer controle hebt. Iedere afdaling pak ik onderin de beugels, bovenop pak ik dan weer de aero-greep.”
“Met wat voor pedalen je rijdt is trouwens heel persoonlijk, daar kan ik moeilijk advies in geven. Sommigen rijden liever op wegpedalen.” Er is veel keus, de een zit graag stevig vast, de ander heeft liever de mogelijkheid om snel een voetje aan de grond te zetten. “Ik kies meestal de MTB-pedalen.” Hij heeft zowel pedalen als schoenen van Shimano. “Ik was inmiddels echt wel toe aan het nieuwste model schoenen van Shimano. Ik heb er, uit vrije wil overigens, wel drie jaar mee gedaan. Denk dat ik er 50.000 kilometer mee gereden heb, ze zijn nu dan ook wel versleten. Je kunt in ieder geval wel zeggen dat het duurzaam was, zo lang met hetzelfde paar.”
Enthousiast is hij over de Shimano GRX-groep. “Ik wil nooit meer anders.” De set is speciaal ontworpen voor gravelaars. De achterderailleur steekt nauwelijks uit, waardoor kans op beschadiging veel kleiner is. “Ik ben echt een enorme fan van GRX. Het remt werkelijk ongeëvenaard. De grepen zijn heerlijk. Als wegprof reed ik bijna altijd met Dura-Ace, maar GRX vind ik nog fijner. Dat het speciaal voor het gravelen ontworpen is, merk je ook echt. Ik heb veel onderdelen mogen testen, er is niks stuk gegaan. Ja, wel versleten. Omdat ik het zoveel gebruikte.” Waar anderen regelmatig zeer specialistisch onderhoud aan hun hydraulische schijfremmen moeten plegen, heeft Laurens er naar eigen zeggen geen omkijken naar. “Ze lopen nooit leeg, ik hoef zelden of nooit te bleeden, te ontluchten. Echt topspul.”
ja, op voorraad
Minder geavanceerd, maar wel zo handig: een spatbordje. “Ik rijd er ook mee op mijn wegfiets trouwens. Waarom niet? Nou ja, ik kan eigenlijk maar één ding bedenken. Als je tijdens het gravelen een modderpad hebt gekozen, kan de boel erdoor vastlopen en heeft zo’n spatbordje een averechts effect.” Of hij nog meer tips heeft, over de bidonhouder bijvoorbeeld. ,,Tsja, op dat punt ben ik dus totaal niet kieskeurig. Een bidonhouder is een bidonhouder. Als-ie mijn bidon maar vasthoudt is het wat mij betreft goed. Dan is een zadel natuurlijk veel belangrijker. Dat is immers een ‘contactpunt’. Ik heb in januari dankzij de PRO Stealth – ik heb zowel een offroad-variant als een wegzadel – een week lang geen zadelpijn gehad tijdens de GranGuanche, een ultrarace van 700 kilometer over alle Canarische Eilanden.”
Half februari nog reed hij de Transcordilleros in Colombia, later dit jaar volgen onder meer nog de Sea Otter Classic, Gravel Locos, zijn eigen Gravel Raid en Gravel Fest, Further in Schotland en natuurlijk Unbound, het vroegere Dirty Kanza dat te boek staat als het officieuze WK gravel. “Maar net zo lief rijd ik gewoon lekker in Noord-Holland rond hoor,” lacht Laurens. Hij weet nog goed hoe hij opeens zijn wereld groter zag worden toen hij de gravelbike ontdekte. “Het is één groot avontuur, vlak bij huis. Het verrijkt je leven.” ,,Ik reed vanaf mijn zestiende al twintig jaar dezelfde rondjes, tot ik op de gravelfiets op drie kilometer van mijn huis een nieuw pad ontdekte. Ik kwam op plekken in mijn omgeving waar ik nog nooit was geweest, de mogelijkheden zijn onbeperkter. Het voelt weer als dat kind dat van zijn ouders voor het eerst toestemming krijgt om de straat uit te fietsen, om de wijk te verkennen. Opeens besef je dat er meer straten zijn.”
